ქიმიის ტერმინთა განმარტებითი ლექსიკონი

 

rate of consumption, νn,B or νc,B ხარჯის სიჩქარე, νn,B or νc,B
The rate of consumption of a specified reactant may be defined in two ways:
  1. As the negative of the time derivative of the amount of reactant; thus for a reactant B, present at any time in amount nB, the rate of its consumption may be defined as:

This definition is particularly appropriate for open systems. Here and elsewhere, when a rate is defined in terms of a time derivative, it must be understood that the definition relates to the process occurring in isolation.

  1. For kinetics in closed systems it is more usual to define a rate of consumption per unit volume; thus for a reactant B the rate of consumption, ν(cB) is given by:

When the volume V is constant this reduces to:

When the volume is not constant the relationship nB = [B] V may be differentiated to give:

and therefore:

In contrast to the rate of conversion and the rate of reaction, the rate of consumption of a reactant may be specified even for a reaction of time-dependent stoichiometry or of unknown stoichiometry. The rate of consumption of a reactant is often called its rate of disappearance. However, the former expression is to be preferred since the word disappearance is not appropriately translatable into certain languages. When English is used the word disappearance might be reserved for cases where the reactant is almost completely removed.

კონკრეტული რეაგენტის ხარჯის სიჩქარე შეიძლება განისაზღვროს ორი გზით:
  1. როგორც მორეაგირე ნივთიერების რაოდენობის დროის წარმოებული უარყოფითი ნიშნით; ამგვარად, B რეაგენტისთვის, რომელიც ნებისმიერ დროს არის nB რაოდენობით, ხარჯის სიჩქარე შეიძლება განისაზღვროს, როგორც:

ეს განმარტება განსაკუთრებით შესაფერისია ღია სისტემებისთვის. აქ და სხვაგან, როდესაც სიჩქარე განისაზღვრება დროში წარმოებულით, უნდა გვესმოდეს, რომ განმარტება ეხება იზოლირებულ პროცესს.

  1. ჩაკეტილ სისტემებში კინეტიკისთვის უფრო დამახასიათებელია ხარჯის სიჩქარის განსაზღვრა ერთეულ მოცულობაზე; ამგვარად, რეაქციაში შესული B-სთვის მოხმარების სიჩქარე, ν(cB) შემდეგნაირად გამოისახება:

როდესაც V მოცულობა მუდმივია, ეს სიდიდე დაიყვანება შემდეგ გამოსახულებამდე:

როდესაც მოცულობა არ არის მუდმივი, კავშირი nB = [B] V შეიძლება იყოს დიფერენცირებული, რათა მივიღოთ:

და, შესაბამისად:

გარდაქმნის სიჩქარისა და რეაქციის სიჩქარისგან განსხვავებით, რეაგენტის ხარჯის სიჩქარე შეიძლება განისაზღვროს დროზე დამოკიდებული სტექიომეტრიის ან უცნობი სტექიომეტრიის რეაქციისთვისაც კი. რეაგენტის ხარჯის სიჩქარეს ხშირად უწოდებენ მისი გაქრობის სიჩქარეს. თუმცა, პირველი უფრო სასურველია, რადგან სიტყვა „გაქრობა“ არასათანადოდ ითარგმნება გარკვეულ ენებზე. ინგლისური ენის გამოყენებისას სიტყვა „გაქრობა“ შეიძლება ვიხმაროთ იმ შემთხვევებისთვის, როდესაც რეაგენტი თითქმის მთლიანად დახარჯულია.

Source | წყარო:

PAC, 1996, 68, 149 (A glossary of terms used in chemical kinetics, including reaction dynamics (IUPAC Recommendations 1996)) on page 179