15.მე-15 ჯგუფის ელემენტები

15.2.დარიშხანის ქვეჯგუფი

კითხვა:

როგორ მიიღება As(III)-ის, Sb(III)-ის, Bi(III)-ის ოქსიდები? დაახასიათეთ მათი ქიმიური თვისებები. დაწერეთ შესაბამისი ქიმიური რეაქციების ტოლობები. რა გამოყენება აქვთ ამ ოქსიდებს?

პასუხი:

As₂O₃ მიიღება დარიშხანის ან დარიშხანშემცველი მადნის (არსენოპირიტის, სულფიდების, არსენიდების) გამოწვით:

2 FeAsS + 5 O₂ → Fe₂O₃ + As₂O₃ + 2 SO₂

As₂S₃ + 9 O₂ → 2 As₂O₃ + 6 SO₂

As₂O₃ წარმოადგენს თეთრი ფერის მყარ ნივთიერებას. იგი ამფოტერული თვისების ოქსიდია, მჟავა თვისებების დომინირებით. შეესაბამება As(III)-ის ჰიდროქსიდი ანუ დარიშხანოვანი მჟავა H₃AsO₃.

წყალში მცირედ იხსნება და მიიღება:

As₂O₃ + H₂O → 2 H₃AsO₃

ურთიერთქმედებს ტუტესთან:

As₂O₃ + KOH + 3 H₂O → 2 K[As(OH)₃]

ურთიერთქმედებს ჰალოგენწყალბადმჟავებთან:

As₂O₃ + 8 HCl → 2 HAsCl₄ + 3 H₂O

Sb₂O₃ და Bi₂O₃ ოქსიდები მიიღება პირდაპირი გზით.

სტიბიუმ(III)-ის ოქსიდი მიიღება “სტიბიუმის კრიალას” (Sb₂S₃) გამოწვით. ამ ოქსიდის მიღება შესაძლებელია აგრეთვე სტიბიუმზე განზავებული აზოტმჟავას მოქმედებით. Sb₂O₃ წყალში უხსნადი, ამფოტერული თვისებების მქონე ოქსიდია. ტუტესთან მოქმედებით მიიღება:

Sb₂O₃ + 2 KOH + 3 H₂O → 2 K[Sb(OH)₄]

Sb₂O₃ იხსნება კონცენტრირებულ მარილმჟავაში:

Sb₂O₃ + 6 HCl → 2SbCl₃ + 3 H₂O

სამქლორიანი სტიბიუმი ადვილად განიცდის ჰიდროლიზს, მიიღება ფუძე მარილი. მიღებული ფუძე მარილის შედგენილობა დამოკიდებულია მორეაგირე ნივთიერებათა კონცენტრაციაზე:

Sb₂O₃ + H₂O ⇄ Sb(OH)Cl₂ + HCl

Sb(OH)Cl₂ + H₂O ⇄ Sb(OH)₂Cl + HCl

სტიბიუმის დიჰიდროქსილქლორიდი ადვილად კარგავს წყალს და მიიღება ოქსიქლორიდი:

Sb(OH)₂Cl → SbOCl + H₂O

ბისმუტ(III)-ის ოქსიდი Bi₂O₃ წარმოიქმნება ბისმუტის ნიტრიტის დაშლით. იგი ფუძე ბუნების ოქსიდია, იხსნება მჟავებში და წარმოქმნის ბისმუტ(III)-ის მარილებს.