Go to Fadcebook გახადე საწყისი გვერდი დაგვიკავშირდით
  მთავარი
სიახლეები ეს საინტერესოა სტუმრები
კვლევა კონფერენციები ოლიმპიადები IChO-48
სკოლა "ზურგჩანთა" უნივერსიტეტები ბიბლიოთეკები ბაკალავრიატი მაგისტრატურა დოქტორანტურა ტრენინგები საგამოცდო ცენტრი
საწარმოები ვაკანსიები
J.Geo.Chem.Soc. ქიმიის უწყებანი პროფესიული განათლება წიგნები ჟურნალები ინფოგრაფიკა ჩამოტვირთვები
ჩვენი პროექტები კატალოგები
მისია ვინ ვართ ჩვენ წევრები
გაწევრიანდით

ნობელიანტები ქიმიაში

 

ფრედერიკ სანგერი (Frederick Sanger )

 

დაბადება: 1918-08-18 (Gloucestershire, ინგლისი, დიდი ბრიტანეთი)

გარდაცვალება:

ალმა–მატერი: St John's College, Cambridge

პრემია:1958

ცილების, განსაკუთრებით კი ინსულინის, სტრუქტურის დადგენისათვის"

 

 

ერთადერთი ლაურეატი, რომელმაც ორჯერ მიიღო ნობელის პრემია ქიმიაში (ნობელის პრემია მხოლოდ ცოცხალ ადამიანს –გამონაკლისია ის შემთხვევა, როცა წარდგენილი პიროვნება 10 დეკემბრამდე გარდაიცვლება– და ისიც სიცოცხლეში მხოლოდ ერთხელ ენიჭება, ფ. სენგერი გამონაკლისია–მან ორჯერ მიიღო ნობელის პრემია), 1958 და 1980 წლებში (უ. გილბერტ და პ. ბერგთან ერთად). დაოჯახებულია, ორი ვაჟიშვილის და ერთი ქალიშვილის მამაა.

 

ბიოგრაფია

1939 წელს დაამთავრა კემბრიჯის უნივერსიტეტი. 1940 წლიდან მუშაობს ამავე უნივერსიტეტში. 1943 წელს დაიცვა დოქტორის ხარისხი.

1951 წლიდან არის მედიცინის კვლევითი საბჭოს წევრი და ამავე საბჭოს მოლეკულური ბიოლოგიის ლაბორატორიის ხელმძღვანელი.

მისი ძირითადი ნაშრომები ეძღვნება ცილებისა და ნუკლეინის მჟავების ქიმიას. აღსანიშნავია, რომ 1945 წლიდან ის შეისწავლიდა ინსულინს. მის მიერ იქნა შემუშავებული პეპტიდური ამინოჯგუფების იდენტიფიკაციის დინიტრო–ამინობენზოლური მეთოდი–სწორედ ამ მეთოდის დახმარებით იქნა შესაძლებელი ინსულინის ბუნების, მასში ამინოჯგუფების თანმიმდევრობისა და საბოლოოდ მისის სტრუქტურის დადგენა(1944–1954). სენგერმა დაადგინა რომ ინსულინის ბრუტო ფორმულაა C337N65O75S6 (მარტო ბრუტო ფორმულაც კი შთამბეჭდავია, დამეთანხმებით). სამი სულფიდური „ხიდი“ შედგება ორი ჯაჭვისაგან: ჯაჭვი A-შემდგარი 21 ამინომჟავური ნაშთისაგან და ჯაჭვი B-შემდგარი 30 ამინომჟავური ნაშთისაგან. ამ სამუშაოზე დაყრდნობით იქნა შექმნილი სინთეზური ინსულინი.

ფ. სენგერის მიერ 1965 წელს მოწოდებულ იქნა რნმ–ისა და დნმ–ის ფოსფორ 32Р–ით მარკირების მეთოდი, რამაც ხელი შეუწყო აღნიშნული ბიომოლეკულების სტრუქტურულ კვლევას და ამასთან უზრუნველყო კვლევისათვის გამოყენებული ყოფილიყო მცირე ოდენობით საკვლები ობიექტი – 10−6გ. მის მიერ იქნა დადგენილი 5S რნმ–ის და FX 174 ფაგის დნმ–ის სტრუქტურა. მის მიერ შემუშავებულ იქნა დნმ–ის პირველადი სტრუქტურის კვლევის მეთოდიც.

მიღებული აქვს: დიდი ბრიტანეთის დამსახურების ორდენი(Order of Merit), ღირსების კავალერის ორდენი (Order of the Companions of Honour) და ასევე არის ბრიტანეთის იმპერიის ორდენის კომანდორი (The Most Excellent Order of the British Empire). არის ლონდონის სამეფო საზოგადოების წევრი(1954), მთელი რიგი მეცნიერებათა აკადემიებისა და სამეცნიერო საზოგადეოებების წევრი. ასევე ლონდონის სამეფო საზოგადოების (1969) მედალის, ფუნდამენტური სამედიცინო კვლევებისათვის ალბერტ ლასკერის პრემიის (1977) და რა თქმა უნდა ორჯერ (1958, 1980) ნობელის პრემიის ლაურეატი.

1983 წლიდან ფ.სენგერი პენსიაზეა (არადა ასეთი ადამიანები, თუკი ეს ბიოგრაფია ნამდვილად მისია, პენსიაზე არა გადიან).

 

ძირითადი შრომები

  • Neuberger, A.; Sanger, F. (1942). "The nitrogen of the potato". The Biochemical journal 36 (7–9): 662–671. PMC 1266851. PMID 16747571. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1266851.
  • Neuberger, A.; Sanger, F. (1944). "The metabolism of lysine". The Biochemical journal 38 (1): 119–125. PMC 1258037. PMID 16747737. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258037.
  • Sanger, F. (1945). "The free amino groups of insulin". The Biochemical journal 39 (5): 507–515. PMC 1258275. PMID 16747948. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258275.
  • Sanger, F. (1947). "Oxidation of insulin by performic acid". Nature 160 (4061): 295–296. doi:10.1038/160295b0. PMID 20344639.
  • Porter, R.; Sanger, F. (1948). "The free amino groups of haemoglobins". The Biochemical journal 42 (2): 287–294. PMC 1258669. PMID 16748281. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258669.
  • Sanger, F. (1949). "Fractionation of oxidized insulin". The Biochemical journal 44 (1): 126–128. PMC 1274818. PMID 16748471. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1274818.
  • Sanger, F. (1949). "The terminal peptides of insulin". The Biochemical journal 45 (5): 563–574. PMC 1275055. PMID 15396627. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1275055.
  • Sanger, F.; Tuppy, H. (1951a), "The amino-acid sequence in the phenylalanyl chain of insulin. 1. The identification of lower peptides from partial hydrolysates", Biochemical Journal 49 (4): 463–481, PMC 1197535, PMID 14886310, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1197535.
  • Sanger, F.; Tuppy, H. (1951b), "The amino-acid sequence in the phenylalanyl chain of insulin. 2. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates", Biochemical Journal 49 (4): 481–490, PMC 1197536, PMID 14886311, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1197536.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.P. (1953a), "The amino-acid sequence in the glycyl chain of insulin. 1. The identification of lower peptides from partial hydrolysates", Biochemical Journal 53 (3): 353–366, PMC 1198157, PMID 13032078, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1198157.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.P. (1953b), "The amino-acid sequence in the glycyl chain of insulin. 2. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates", Biochemical Journal 53 (3): 366–374, PMC 1198158, PMID 13032079, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1198158.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.p.; Kitai, R. (1955), "The amide groups of insulin", Biochemical Journal 59 (3): 509–518, PMC 1216278, PMID 14363129, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216278.
  • Ryle, A.P.; Sanger, F.; Smith, L.F.; Kitai, R. (1955), "The disulphide bonds of insulin", Biochemical Journal 60 (4): 541–556, PMC 1216151, PMID 13249947, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216151.
  • Brown, H.; Sanger, F.; Kitai, R. (1955), "The structure of pig and sheep insulins", Biochemical Journal 60 (4): 556–565, PMC 1216152, PMID 13249948, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216152.
  • Sanger, F. (1959), "Chemistry of Insulin: determination of the structure of insulin opens the way to greater understanding of life processes", Science 129 (3359): 1340–1344, doi:10.1126/science.129.3359.1340, PMID 13658959.
  • Milstein, C.; Sanger, F. (1961), "An amino acid sequence in the active centre of phosphoglucomutase", Biochemical Journal 79 (3): 456–469, PMC 1205670, PMID 13771000, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1205670.
  • Marcker, K.; Sanger, F. (1964), "N-formyl-methionyl-S-RNA", Journal of Molecular Biology 8 (6): 835–840, doi:10.1016/S0022-2836(64)80164-9, PMID 14187409.
  • Sanger, F.; Brownlee, G.G.; Barrell, B.G. (1965), "A two-dimensional fractionation procedure for radioactive nucleotides", Journal of Molecular Biology 13 (2): 373–398, doi:10.1016/S0022-2836(65)80104-8, PMID 5325727.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1967), "Nucleotide sequence of 5S-ribosomal RNA from Escherichia coli", Nature 215 (5102): 735–736, doi:10.1038/215735a0, PMID 4862513.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F. (1967), "Nucleotide sequences from the low molecular weight ribosomal RNA of Escherichia coli", Journal of Molecular Biology 23 (3): 337–353, doi:10.1016/S0022-2836(67)80109-8, PMID 4291728.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1968), "The sequence of 5S ribosomal ribonucleic acid", Journal of Molecular Biology 34 (3): 379–412, doi:10.1016/0022-2836(68)90168-X, PMID 4938553.
  • Adams, J.M.; Jeppesen, P.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1969), "Nucleotide sequence from the coat protein cistron of R17 bacteriophage RNA", Nature 223 (5210): 1009–1014, doi:10.1038/2231009a0, PMID 5811898.
  • Barrell, B.G.; Sanger, F. (1969), "The sequence of phenylalanine tRNA from E. coli", FEBS Letters 3 (4): 275–278, doi:10.1016/0014-5793(69)80157-2, PMID 11947028.
  • Jeppesen, P.G.; Barrell, B.G.; Sanger, F.; Coulson, A.R. (1972), "Nucleotide sequences of two fragments from the coat-protein cistron of bacteriophage R17 ribonucleic acid", Biochemical Journal 128 (5): 993–1006, PMC 1173988, PMID 4566195, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1173988.
  • Sanger, F.; Donelson, J.E.; Coulson, A.R.; Kössel, H.; Fischer, D. (1973), "Use of DNA Polymerase I Primed by a Synthetic Oligonucleotide to Determine a Nucleotide Sequence in Phage f1 DNA", Proceedings of the National Academy of Sciences USA 70 (4): 1209–1213, doi:10.1073/pnas.70.4.1209, PMC 433459, PMID 4577794, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=433459.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R. (1975), "A rapid method for determining sequences in DNA by primed synthesis with DNA polymerase", Journal of Molecular Biology 94 (3): 441–448, doi:10.1016/0022-2836(75)90213-2, PMID 1100841.
  • Sanger, F.; Nicklen, S.; Coulson, A.R. (1977), "DNA sequencing with chain-terminating inhibitors", Proceedings of the National Academy of Sciences USA 74 (12): 5463–5467, doi:10.1073/pnas.74.12.5463, PMC 431765, PMID 271968, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=431765. According to the Institute for Scientific Information (ISI) database, by October 2010 this paper had been cited over 64,000 times.
  • Sanger, F.; Air, G.M.; Barrell, B.G.; Brown, N.L.; Coulson, A.R.; Fiddes, C.A.; Hutchinson, C.A.; Slocombe, P.M. et al. (1977), "Nucleotide sequence of bacteriophage φX174 DNA", Nature 265 (5596): 687–695, doi:10.1038/265687a0, PMID 870828.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R. (1978), "The use of thin acrylamide gels for DNA sequencing", FEBS Letters 87 (1): 107–110, doi:10.1016/0014-5793(78)80145-8, PMID 631324.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R.; Barrell, B.G.; Smith, A.J.; Roe, B.A. (1980), "Cloning in single-stranded bacteriophage as an aid to rapid DNA sequencing", Journal of Molecular Biology 143 (2): 161–178, doi:10.1016/0022-2836(80)90196-5, PMID 6260957.
  • Anderson, S.; Bankier, A.T.; Barrell, B.G.; De Bruijn, M.H.; Coulson, A.R.; Drouin, J.; Eperon, I.C.; Nierlich, D.P. et al. (1981), "Sequence and organization of the human mitochondrial genome", Nature 290 (5806): 457–465, doi:10.1038/290457a0, PMID 7219534.
  • Anderson, S.; De Bruijn, M.H.; Coulson, A.R.; Eperon, I.C.; Sanger, F.; Young, I.G. (1982), "Complete sequence of bovine mitochondrial DNA. Conserved features of the mammalian mitochondrial genome", Journal of Molecular Biology 156 (4): 683–717, doi:10.1016/0022-2836(82)90137-1, PMID 7120390.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R.; Hong, G.F.; Hill, D.F.; Petersen, G.B. (1982), "Nucleotide sequence of bacteriophage λ DNA", Journal of Molecular Biology 162 (4): 729–773, doi:10.1016/0022-2836(82)90546-0, PMID 6221115.
  • Sanger, F. (1988), "Sequences, sequences, and sequences", Annual Review of Biochemistry 57: 1–28, doi:10.1146/annurev.bi.57.070188.000245, PMID 2460023.

 

ნაშრომები

  • Neuberger, A.; Sanger, F. (1942). "The nitrogen of the potato". The Biochemical journal 36 (7–9): 662–671. PMC 1266851. PMID 16747571. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1266851.
  • Neuberger, A.; Sanger, F. (1944). "The metabolism of lysine". The Biochemical journal 38 (1): 119–125. PMC 1258037. PMID 16747737. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258037.
  • Sanger, F. (1945). "The free amino groups of insulin". The Biochemical journal 39 (5): 507–515. PMC 1258275. PMID 16747948. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258275.
  • Sanger, F. (1947). "Oxidation of insulin by performic acid". Nature 160 (4061): 295–296. doi:10.1038/160295b0. PMID 20344639.
  • Porter, R.; Sanger, F. (1948). "The free amino groups of haemoglobins". The Biochemical journal 42 (2): 287–294. PMC 1258669. PMID 16748281. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1258669.
  • Sanger, F. (1949). "Fractionation of oxidized insulin". The Biochemical journal 44 (1): 126–128. PMC 1274818. PMID 16748471. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1274818.
  • Sanger, F. (1949). "The terminal peptides of insulin". The Biochemical journal 45 (5): 563–574. PMC 1275055. PMID 15396627. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1275055.
  • Sanger, F.; Tuppy, H. (1951a), "The amino-acid sequence in the phenylalanyl chain of insulin. 1. The identification of lower peptides from partial hydrolysates", Biochemical Journal 49 (4): 463–481, PMC 1197535, PMID 14886310, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1197535.
  • Sanger, F.; Tuppy, H. (1951b), "The amino-acid sequence in the phenylalanyl chain of insulin. 2. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates", Biochemical Journal 49 (4): 481–490, PMC 1197536, PMID 14886311, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1197536.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.P. (1953a), "The amino-acid sequence in the glycyl chain of insulin. 1. The identification of lower peptides from partial hydrolysates", Biochemical Journal 53 (3): 353–366, PMC 1198157, PMID 13032078, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1198157.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.P. (1953b), "The amino-acid sequence in the glycyl chain of insulin. 2. The investigation of peptides from enzymic hydrolysates", Biochemical Journal 53 (3): 366–374, PMC 1198158, PMID 13032079, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1198158.
  • Sanger, F.; Thompson, E.O.p.; Kitai, R. (1955), "The amide groups of insulin", Biochemical Journal 59 (3): 509–518, PMC 1216278, PMID 14363129, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216278.
  • Ryle, A.P.; Sanger, F.; Smith, L.F.; Kitai, R. (1955), "The disulphide bonds of insulin", Biochemical Journal 60 (4): 541–556, PMC 1216151, PMID 13249947, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216151.
  • Brown, H.; Sanger, F.; Kitai, R. (1955), "The structure of pig and sheep insulins", Biochemical Journal 60 (4): 556–565, PMC 1216152, PMID 13249948, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1216152.
  • Sanger, F. (1959), "Chemistry of Insulin: determination of the structure of insulin opens the way to greater understanding of life processes", Science 129 (3359): 1340–1344, doi:10.1126/science.129.3359.1340, PMID 13658959.
  • Milstein, C.; Sanger, F. (1961), "An amino acid sequence in the active centre of phosphoglucomutase", Biochemical Journal 79 (3): 456–469, PMC 1205670, PMID 13771000, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1205670.
  • Marcker, K.; Sanger, F. (1964), "N-formyl-methionyl-S-RNA", Journal of Molecular Biology 8 (6): 835–840, doi:10.1016/S0022-2836(64)80164-9, PMID 14187409.
  • Sanger, F.; Brownlee, G.G.; Barrell, B.G. (1965), "A two-dimensional fractionation procedure for radioactive nucleotides", Journal of Molecular Biology 13 (2): 373–398, doi:10.1016/S0022-2836(65)80104-8, PMID 5325727.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1967), "Nucleotide sequence of 5S-ribosomal RNA from Escherichia coli", Nature 215 (5102): 735–736, doi:10.1038/215735a0, PMID 4862513.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F. (1967), "Nucleotide sequences from the low molecular weight ribosomal RNA of Escherichia coli", Journal of Molecular Biology 23 (3): 337–353, doi:10.1016/S0022-2836(67)80109-8, PMID 4291728.
  • Brownlee, G.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1968), "The sequence of 5S ribosomal ribonucleic acid", Journal of Molecular Biology 34 (3): 379–412, doi:10.1016/0022-2836(68)90168-X, PMID 4938553.
  • Adams, J.M.; Jeppesen, P.G.; Sanger, F.; Barrell, B.G. (1969), "Nucleotide sequence from the coat protein cistron of R17 bacteriophage RNA", Nature 223 (5210): 1009–1014, doi:10.1038/2231009a0, PMID 5811898.
  • Barrell, B.G.; Sanger, F. (1969), "The sequence of phenylalanine tRNA from E. coli", FEBS Letters 3 (4): 275–278, doi:10.1016/0014-5793(69)80157-2, PMID 11947028.
  • Jeppesen, P.G.; Barrell, B.G.; Sanger, F.; Coulson, A.R. (1972), "Nucleotide sequences of two fragments from the coat-protein cistron of bacteriophage R17 ribonucleic acid", Biochemical Journal 128 (5): 993–1006, PMC 1173988, PMID 4566195, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1173988.
  • Sanger, F.; Donelson, J.E.; Coulson, A.R.; Kössel, H.; Fischer, D. (1973), "Use of DNA Polymerase I Primed by a Synthetic Oligonucleotide to Determine a Nucleotide Sequence in Phage f1 DNA", Proceedings of the National Academy of Sciences USA 70 (4): 1209–1213, doi:10.1073/pnas.70.4.1209, PMC 433459, PMID 4577794, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=433459.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R. (1975), "A rapid method for determining sequences in DNA by primed synthesis with DNA polymerase", Journal of Molecular Biology 94 (3): 441–448, doi:10.1016/0022-2836(75)90213-2, PMID 1100841.
  • Sanger, F.; Nicklen, S.; Coulson, A.R. (1977), "DNA sequencing with chain-terminating inhibitors", Proceedings of the National Academy of Sciences USA 74 (12): 5463–5467, doi:10.1073/pnas.74.12.5463, PMC 431765, PMID 271968, http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=431765. According to the Institute for Scientific Information (ISI) database, by October 2010 this paper had been cited over 64,000 times.
  • Sanger, F.; Air, G.M.; Barrell, B.G.; Brown, N.L.; Coulson, A.R.; Fiddes, C.A.; Hutchinson, C.A.; Slocombe, P.M. et al. (1977), "Nucleotide sequence of bacteriophage φX174 DNA", Nature 265 (5596): 687–695, doi:10.1038/265687a0, PMID 870828.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R. (1978), "The use of thin acrylamide gels for DNA sequencing", FEBS Letters 87 (1): 107–110, doi:10.1016/0014-5793(78)80145-8, PMID 631324.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R.; Barrell, B.G.; Smith, A.J.; Roe, B.A. (1980), "Cloning in single-stranded bacteriophage as an aid to rapid DNA sequencing", Journal of Molecular Biology 143 (2): 161–178, doi:10.1016/0022-2836(80)90196-5, PMID 6260957.
  • Anderson, S.; Bankier, A.T.; Barrell, B.G.; De Bruijn, M.H.; Coulson, A.R.; Drouin, J.; Eperon, I.C.; Nierlich, D.P. et al. (1981), "Sequence and organization of the human mitochondrial genome", Nature 290 (5806): 457–465, doi:10.1038/290457a0, PMID 7219534.
  • Anderson, S.; De Bruijn, M.H.; Coulson, A.R.; Eperon, I.C.; Sanger, F.; Young, I.G. (1982), "Complete sequence of bovine mitochondrial DNA. Conserved features of the mammalian mitochondrial genome", Journal of Molecular Biology 156 (4): 683–717, doi:10.1016/0022-2836(82)90137-1, PMID 7120390.
  • Sanger, F.; Coulson, A.R.; Hong, G.F.; Hill, D.F.; Petersen, G.B. (1982), "Nucleotide sequence of bacteriophage λ DNA", Journal of Molecular Biology 162 (4): 729–773, doi:10.1016/0022-2836(82)90546-0, PMID 6221115.
  • Sanger, F. (1988), "Sequences, sequences, and sequences", Annual Review of Biochemistry 57: 1–28, doi:10.1146/annurev.bi.57.070188.000245, PMID 2460023.

 

ლიტერატურა

http://www.nobelprize.org/mediaplayer/index.php?id=360 – რესურსი სადაც მოცემულია სენგერის ინტერვიუ 2001 წლის 9 დეკემბერს

http://vega.org.uk/video/programme/18 – ამავე წელს ჩაწერილი ვიდეო სენგერის კვლევების შესახებ

http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1980/sanger.html – რესურსი სადაც მოცემულია მისი ავტობიოგრაფია

http://www.sanger.ac.uk/ – სენგერის ინსტიტუტის ვებ–მისამართი.

http://www.nndb.com/people/213/000099913/ – მისი ბიოგრაფიის შესახებ.

 

სტატია მომზადებულია გიგა უგულავას მიერ  


ჩვენი სტუმარი

მარიამ საკანელაშვილი

რატომ ქიმია?

სრულად

 

 

სწრაფი ბმულები

შეეკითხე www.chemistry.ge-ს
ონლაინ სკოლა "ზურგჩანთა"
STEM ასისტენსი
რესპუბლიკური ოლიმპიადა "ზურგჩანთა"
e-Lab "ზურგჩანთა"
ქიმიის საერთაშორისო ოლიმპიადა
Competition
"Golden Fleece"
სამეცნიერო-პოპულარული ჟურნალი "ქიმიის უწყებანი"
მემატიანე
ნორჩ ქიმიკოსთა კლუბების ქსელი