სიახლეები
2024 წლის ნობელის პრემია ქიმიაში
ქიმიკოსები დიდი ხანია ოცნებობდნენ ცილების სრულყოფილად შესწავლაზე. ეს ოცნება ახლა მიღწევადია.
2024 წლის ნობელის პრემია ქიმიაში ეხება ცილებს, სიცოცხლის გენიალურ ქიმიურ ინსტრუმენტებს.
პრიზის ნახევარი გადაეცემა დემის ჰასაბისს და ჯონ ჯამპერს, რომლებმაც გამოიყენეს ხელოვნური ინტელექტი იმ პრობლემის წარმატებით გადასაჭრელად, რომელსაც ქიმიკოსები ებრძოდნენ ნახევარ საუკუნეზე მეტ ხანს: ცილის სამგანზომილებიანი სტრუქტურის პროგნოზირება ამინომჟავური თანმიმდევრობის მიხედვით. ამით საშუალება მოგვეცა ვიწინასწარმეტყველოთ 200 მილიონი ცნობილი ცილის სტრუქტურა. პრიზის მეორე ნახევარი დევიდ ბეიკერს ეკუთვნის. მან შეიმუშავა კომპიუტერიზებული მეთოდები ფაქტობრივად შეუძლებლის მისაღწევად -შექმნა ცილები, რომლებიც ადრე არ არსებობდა და რომლებსაც, ხშირ შემთხვევაში, სრულიად ახალი ფუნქციები აქვთ.
ცილების პირველი სამგანზომილებიანი (3D) სტრუქტურები განისაზღვრა რენტგენის კრისტალოგრაფიით დაახლოებით 65 წლის წინ. მას შემდეგ მეცნიერები მოხიბლული იყვნენ იმით, თუ როგორ იკეცება პოლიპეპტიდური ჯაჭვები კარგად განსაზღვრულ და რთულ 3D ნიმუშებად. ასევე ზუსტად ეს სპეციფიკური სტრუქტურები ანიჭებენ ცილებს მათ ფუნქციას. ამრიგად, ცხადი გახდა, რომ ცილის 3D სტრუქტურის პროგნოზირების შესაძლებლობა საშუალებას იძლევა წინასწარ განისაზღვროს მისი ფუნქცია და ბიოქიმიური თვისებები.
წლევანდელი ნობელის პრემია ქიმიაში აღიარებს გადამწყვეტ მიღწევებს ამ ორივე პრობლემის გადაჭრაში - სტრუქტურის პროგნოზირება მიმდევრობიდან და თანმიმდევრობის პროგნოზირება სტრუქტურიდან - და შედეგები ნამდვილად ღრმაა. მონომერული ცილის სტრუქტურების უმეტესობის წინასწარმეტყველება ახლა შესაძლებელია მაღალი სიზუსტით, და ამგვარად შეიქმნა ასობით მილიონი სტრუქტურის დიდი მონაცემთა ბაზები, რომლებსაც დიდი გავლენა აქვთ ბიოქიმიურ და ბიოლოგიურ კვლევებზე. ანალოგიურად, სრულიად ახალი ცილის სტრუქტურები, რომლებიც ბუნებაში არ არის ნაპოვნი, ახლა შეიძლება შეიქმნას გამოთვლითი დიზაინით და გამოიყენონ სხვადასხვა ბიოტექნოლოგიურ და ბიოსამედიცინო პროგრამებში.
სტატია სრულად იხილეთ ბმულზე
გამოქვეყნებულია: 09-10-2024
