ტყვია
ტყვია ქიმიური ელემენტია, რომელიც აღინიშნება სიმბოლოთი Pb (ლათ. Plumbum - სახელწოდების წარმოშობა უცნობია). მისი ატომური ნომერია 82. ელემენტთა პერიოდულობის ცხრილში მოთავსებულია მეთოთხმეტე ჯგუფში.
ტყვია რბილი და ძლიერ პლასტიკური მძიმე ლითონია. მყარ მდგომარეობაში მონაცრისფრო-ცისფერი ფერი აქვს. გამდნარი ტყვია ელვარებს მოვერცხლისფრო ფრად, ხოლო აირად მდგომარეობაში გადასვლისას იგი ბუნდოვან ნაცრისფერ ნისლს წარმოქნის.
ტყვიას ფართო გამოყენება აქვს სხვადასხვა სფეროში. მისგან მზადდება აკუმულატორები, ვაზნები და სხვა. გამომდინარე იქიდან, რომ ტყვია რადიაციას არ ატარებს, მისგან მზადდება რადიაციასაწინააღმდეგო ფენები.
კალისა და ტყვიის შენადნობი ადვილად ლღვება დაბალ ტემპერატურაზე და გამოიყენება სადენების ერთმანეთზე მისარჩილავად.
ისტორია
ტყვია კაცობრიობისათვის უძველესი დროიდანაა ცნობილი. ანტიკური ომების დროს (ახ.წ.1ს.) ესპანეთში ბევრი მაღარო ყოფილა, საიდანაც ტყვიის მადანს იღებდნენ. პომპეის გათხრებში კი იპოვეს ტყვიის წყალსადენი მილები, სხვადასხვა ნაკეთობანი, აგრეთვე საღებავი - ტყვიის თეთრა.
კრისტალური ბუნებრივი ტყვია.
ნაპოვნია შვეციაში.
ზომები 8×3×2 სმ.
საქართველოში ტყვიის გამოყენების კვალი უკვე ენეოლითიდან შეიმჩნევა. ქ. სოხუმთან ახლოს, ენეოლითური ხანის კულტურულ ფენაში აღმოჩნდა ტყვიის ზოდები და ტყვიის წიდა.
ადრებრინჯაოს ხანის საწყისს პერიოდს განეკუთვნება ტყვიის მრავალხვია საკიდები ახალციხის და შიდა ქართლის ნამოსახლარებიდან. ცნობილია, რომ ანტიკური დროის მცხეთაში მშრალი წყობით ნაგებ შენობებში გამოიყენებოდა ტყვია.
ძველ ქართულში ტყვიას ბრპენი ან პრპენი ეწოდებოდა, თუმცა ცნობილი იყო მისი დღევანდელი სახელწოდებაც (“გასტეხს ქვასაცა მაგარსა, გრდემლი ტყვიისა ლბილისა”).
მე-18 ს. ცნობილი მოგზაური გიულდენშტდედტი გვამცნობს, რომ მეფე ერეკელეს “რკინის, სპილენძის, ტყვიისა და ვერცხლის სადნობი ქარხნები” ჰქონდა, რომ “ სვანეთში, მაღალ მთებში, ტყვიას ადნობენ”; ცხენისწყლის ხეობაში, სოფელ ლაშხეთთან არის “ ტყვიის კრიალა, რომელიც ალბათ ვერცხლს შეიცავს”, “ შიდა ქართლში, სოფელ ძაღინის მიდამოებში არის ალმადანიანი ტყვიის კრიალას მადანი”. დამბლუტთან გიულდენშტედტს უნახავს “ ტყვიის კრიალას ძარღვი, რომელთანაც შერეულია ცოტა ვერცხლის მქრქალი მადანი”. მდ. ფინეზაურის ხეობაშიც მიუთითებს იგი ძველ სამთო გამონამუშევრებს, სადაც მაშინაც მოიპოვებდნენ ტყვიას (“გიულდენშტედტის მოგზაურობა საქართველოში”).
აფხაზეთში ძიშრას ტყვია-თუთიის საბადო უძველესი დროიდანაა ცნობილი. აფხაზთა მთავრები ძიშრას მთაზე ვერცხლსაც მოიპოვებდნენ. ასევე ძველთაგანვეა ცნობილი ხიცმის ტყვიის საბადო, რომელიც 1867 წ. მოინახულა ქართველმა გეოლოგმა გ. წულუკიძემ.
ჯერ კიდევ 1805 წ. ინგლისელი ინჟინერი მაჟევენი უპატაკებდა კავკასიის მთავარმართებელს პ. ციციანოს, სვანეთის მთებში ტყვიის მდიდარი მადნებია, სადაც, ჩანს, ძველთაგანვე მოიპოვებდნენ ტყვიასო.
ტყვიას მოიპოვებდნენ რაჭაში (ლუხუნის წყალზე ადგილი მოკიბულა, სოფ. ურავთან), ხევსურეთში (მუცოსთან), თუშეთში (სოფ. არდოთის პირდაპირ ციცაბო მთაზე, ომალოსთან) და სხვა.
ამჟამად საქართველოში ტყვიის მოპოვება წარმოებს კვაისასა და მადნეულში. ცნობილია ტყვიის სხვა მეტნაკლები მნიშვნელობის საბადოებიც (აფხაზეთში, აჭარაში, სვანეთში, რაჭაში და სხვა).
ბუნებაში გავრცელება
ტყვია მეტწილად გვხვდება მინერალ გალენიტის ანუ ტყვიის კრიალას PbS სახით. იგი ნაცრისფერია, მკვრივი, მეტალური ელვარებისა. ქმნის კუბის ფორმის ლამაზ კრისტალებს.
გალენიტი - ტყვიის მადანი
ტყვიის რაოდენობა დედამიწის ქერქში შეადგენს 0.0016% მასით. ზღვის წყალში ტყვიის შემადგენლობაა 0.03 მკგ/ლ. მაგრამ ეს არის ერთერთი ყველაზე მძიმე მეტალი, რომელიც უფრო გავრცელებულია, ვიდრე მისი უახლოესი მეზობლები - ოქრო, ვერცხლისწყალი და ბისმუტი. ეს დაკავშირებულია იმასთან, რომ ტყვიის სხვადასხვა იზოტოპები წარმოადგენენ ურანისა და თორიუმის დაშლის საბოლოო პროდუქტს, ასე რომ ტყვიის შემცველობა დედამიწის ქერქში ნელ-ნელა იზრდებოდა მილიარდი წლის განმავლობაში. ტყვია (ურანული) ნაწილობრივ კონცენტრირდება პეგმატიტებში. ჩვეულებრივი ტყვია კონცენტრირდება საკონტაქტო-მეტასომატიკურ ჰიდროტერმინალურ წარმონაქმნში. ტყვია ხშირად იმყოფება ვერცხლთან და კალასთან ერთად და წარმოქმნის ვერცხლ-ტყვიის და ტყვია-თუთიას საბადოებს, ოქროსა და სპილენძის მინარევების შემთხვევაში კი ე.წ პოლიმეტალურ მადნეულს.
ცნობილია მრავალი ტყვიის მადნის საბადო. ბუნებაში ცნობილია 180 ტყვიის მინერალი. მათ უმრავლესობას გააჩნია ჰიპერგენული წარმოშობა. ძირითადი მადანია გალენიტი (ტყვიის კრიალა) PbS და მისი ქიმიური გარდაქმნის პროდუქტები - ანგლეზიტი (ტყვიის აჯასპი) PbSO4 და ცერუსიტი (”ტყვიის თეთრი საბადო”) PbCO3. შედარებით ნაკლებად გვხვდება პირომორფიტი (”მწვანე ტყვიის საბადო”) PbCl2·3Pb3(PO4)2, მიმეტიტი PbCl2·3Pb3(AsO4)2, კროკოიტი (”წითელი ტყვიის საბადო”) PbCrO4, ვულფენიტი (”ყვითელი ტყვიის საბადო”) PbMoO4, შტოლციტი PbWO4. ტყვიის საბადოებში ხშირად იმყოფება აგრეთვე სხვა მეტალები - სპილენძი, თუთია, კადმიუმი, ვერცხლი, ოქრო, ბისმუტი და სხვა.
სტეპებში და უდაბნოში ძლიერ დამჟანგველ ტუტე არეში შესაძლებელია ტყვიის დიოქსიდის - მინერალის პლატნერიტის წარმოქმნა. იშვიათად გვხვდება თვითნაბადი მეტალური ტყვია. ტყვია ყოველთვის შედის ურანისა და თორიუმის საბადოებში.
ფიზიკური თვისებები
გალღობის შემდეგ ახლად გაცივებული ტყვიის ნიმუში
ტყვიას გააჩნია საკმაოდ დაბალი სითბოგამტარობა, რომელიც 0 °C ტემპერატურაზე შეადგენს 35.1 ვტ.. ტყვია ძლიერ რბილი და მძიმე ლითონია, ადვილად იჭრება დანით, ტყვიის წმინდა ფხვნილი პიროფორულია. მისი ზედაპირი ჩვეულებრივ დაფარულია შედარებით სქელი ან თხელი ოქსიდის ფენით, გაჭრისას ჩნდება მბზინავი ზედაპირი, რომელიც ჰაერზე დროთა განმავლობაში ფერმკრთალდება.
ტყვია არის გამა-გამოსხივების საუკეთესო მშთანთქმელი (საწყისი რადიაცია, რომელიც ძირითადად შედგება გამა სხივებისაგან).
მისი სიმკვრივეა 11.3415 გ/სმ3 (20 °C), ლღობის ტემპერატურაა 327.4 °C, დუღილის ტემპერატურა კი - 1740 °C.
ტყვიის ელექტრო და თერმოგამტარობა არც თუ ისე მაღალია. მეტალური ტყვია შეიძლება მიღებული იქნას კომპაქტური შედგენილობით მოცისფრო-მონაცრისფრო, მონაცრისფრო, კოლოიდურ-მოყავისფრო-მოშავო და ნაცრისფერი ფხვნილის სახით.
ქიმიური თვისებები
რაც უფრო მეტად სუფთაა ტყვია, მით მეტად მდგრადია ქიმიური რეაგენტებისადმი. მშრალ ჰაერზე, ჩვეულებრივ ტემპერატურაზე ტყვია არ იჟანგება, გაცხელებით გამდნარი ტყვიის ზედაპირზე წარმოიქმნება ოქსიდური ქერქი PbO.
სუფთა წყალი არ მოქმედებს ტყვიაზე. თუმცა იგი ნახშირორჟანგის თანაობისას ურთიერთქმედებს ტყვიასთან, რის შედეგადაც ტყვიის ზედაპირს უხსნადი PbCO3 გადაეკვრება. ნახშირორჟანგის დიდი კონცენტრაციის დროს კი წარმოიქმნება ტყვიის ჰიდროკარბონატი Pb(HCO3)2, რომელიც კარგად იხსნება წყალში.
ტყვია ამჟღავნებს ჟანგვის ხარისხს +2 და +4. ტყვია არ არის ქიმიურად ძალიან აქტიური. გაჭრისას მეტალურ ტყვიას აქვს მბზინავი ზედაპირი, რომელიც ჰაერზე დროთა განმავლობაში ფერმკრთალდება. ტყვიის ოქსიდის PbO თხელ აპკს წარმოქმნის.
ჟანგბადთან წარმოქმნის მთელ რიგ ნაერთებს: Pb2О, PbO, Pb2О3, Pb3О4, PbO2. ჟანგბადის გარეშე ოთახის ტემპერატურაზე წყალი არ ურთიერთქმედებს ტყვიასთან, მაგრამ მაღალ ტემპერატურაზე ტყვიისა და წყლის ორთქლის ურთიერთქმედებით მიიღება ტყვიის ოქსიდი და წყალბადი.
ოქსიდებს PbO და PbO2 შეესაბამება ამფოტერული ჰიდროქსიდები Pb(ОН)2 და Pb(ОН)4.
Mg2Pb და განზავებული HCl ურთიერთქმედებით მიიღება მცირე რაოდენობით PbH4. PbH4 - უსუნო აირისებრი ნივთიერებაა, რომელიც ადვილად იშლება წყალბადად და ტყვიად.
მაღალ ტემპერატურაზე ჰალოგენები ტყვიასთან წარმოქმნიან PbX2 (X - შესაბამისი ჰალოგენია) სახის ნაერთებს. ყველა ეს ნივთიერება მცირედ იხსნება წყალში. შესაძლებელია აგრეთვე PbX4 ტიპის ჰალოგენიდების მიღება.
ტყვია აზოტთან პირდაპირ არ ურთიერთქმედებს. ტყვიის აზიდს Pb(N3)2 ღებულობენ არაპირდაპირი გზით, ანუ Pb(II) მარილებისა და NaN3 მარილის ხსნარების ურთიერთქმედებით.
ტყვიის სულფიდების მიღება შესაძლებელია გოგირდის ტყვიასთან ერთად გაცხელებით, რომლის დროსაც წარმოიქმნება PbS. სულფიდებს ასევე ღებულობენ გოგირდწყალბადის გატარებით Pb(II) მარილების ხსნარებში.
მიუხედავად იმისა, რომ ტყვია აქტიურობის მწკრივში იმყოფება წყალბადის მარცხენა მხარეს, მას არ შეუძლია წყალბადის გამოძევება განზავებული HCl-დან და H2SO4-დან, წყალბადის ტყვიაზე გადაძაბვის გამო. ასევე მეტალის ზედაპირზე წარმოიქმნება ძნელად ხსნადი PbCl2 ქლორიდისა და სულფატის PbSO4 ფენა, რომელიც იცავს მეტალს მჟავების შემდგომი ზემოქმედებისაგან. კონცენტრირებული მჟავები H2SO4 და HCl გაცხელებისას ურთიერთქმედებენ ტყვიასთან და წარმოქმნიან შემდეგი შემადგენლობის ხსნად კომპლექსურ ნაერთებს Pb(HSO4)2 და Н2[PbCl4].
აზოტმჟავა, ასევე ზოგიერთი ორგანული მჟავები (მაგალითად, ლიმონმჟავა) ხსნიან ტყვიას და მიიღება Pb(II) მარილები. წყალში ხსნადობის მიხედვით ტყვიის მარილები იყოფა უხსნად (მაგალითად, სულფატი, კარბონატი, ქრომატი, ფოსფატი, მოლიბდატი და სულფიდი), მცირედხსნად (ქლორიდი და ფთორიდი) და ხსნადი (მაგალითად, აცეტატი, ნიტრატი და ტყვიის ქლორატი).
Pb(IV) მარილების მიღება შესაძლებელია Pb(II) მარილების გოგირდმჟავათი ძლიერ შემჟავებული ხსნარების ელექტროლიზით. Pb(IV) მარილები იერთებენ უარყოფითად დამუხტულ იონებს და წარმოქმნიან კომპლექსურ ანიონებს, მაგალითად, პლუმბატები (PbO3)2− და (PbO4)4−, ქლორპლუმბატები [PbCl6]2−, ჰიდროქსილპლუმბატები [Pb(ОН)6]2− და სხვა. ტუტე მეტალების კონცენტრირებული ხსნარები გაცხელებისას ურთიერთქმედებენ ტყვიასთან და აძევებენ ჰიდროქსილპლუმბატებიდან [Pb(ОН)6]2− წყალბადს.
ტყვიის ოქსიდები უპირატესად ამჟღავნებენ ფუძე ან ამფოტერულ თვისებებს. მათი უმრავლესობა შეფერილია წითელ, ყვითელ, შავ და ყავისფერ ფერებად.
ტყვია მარილმჟავაში არ იხსნება. ის კარგად იხსნება აზოტმჟავაში, მიიღება Pb(NO3)2.
3 Pb + 8 H+ + 8 NO3- → 3 Pb2+ + 6 NO3- + 2 NO + 4 H2O
Pb + 4 HNO3 → Pb(NO3)2 + 2 NO2 + 2 H2O
ტყვიის ჰალკოგენიდები - ტყვიის სულფიდი, ტყვიის სელენიდი და ტყვიის ტელურიდი წარმოადგენენ შავი ფერის კრისტალებს, რომლებიც წარმოადგენენ ვიწრო ზონურ ნახევარგამტარებს. დიჰალოგენიდები РbХ2 მდგრადები არიან მშრალ ჰაერში ჩვეულებრივ ტემპერატურაზე, ხოლო ტენიან ჰაერში გაცხელებისას განიცდიან ჰიდროლიზს. ჰაერზე გაცხელებისას იჟანგება ოქსიჰალოგენიდებამდე Рb2ОХ2, Рb5О4Х2, ჟანგვის უნარი იზრდება რიგში F < Сl < Вr < I. წყალში ხსნადობა იზრდება მოსახელე Х იონების დამატებით, კომპლექსური ანიონების წარმოქმნასთან დაკავშირებით [РbХ3]- და [РbХ4]2-. ადვილად იძლევიან შერეულ ჰალოგენიდებს, მაგალითად, PbXF.
ფთორთან მოქმედებს ნელა და წარმოქმნის PbF2-ს.
ტყვიის აცეტატი, იგივე ტყვიის შაქარი, მიეკუთვნება ძალიან ტოქსიკურ ნივთიერებას. ტყვიის აცეტატი Pb(CH3COO)2·3H2O არსებობს უფერული კრისტალების ან თეთრი ფხვნილის სახით, რომელიც ნელა კარგავს ჰიდრატულ წყალს. ნაერთი კარგად იხსნება წყალში. მას ახასიათებს შემკვრელი ზემოქმედება, თუმცა რადგანაც შეიცავს ტყვიის ტოქსიკურ იონებს გამოიყენება ვეტერინარიაში, როგორც გარეგანი დასმუშავებელი საშუალება. აცეტატი ასევე გამოიყენება ანალიზურ ქიმიაში, ღებვაში, ბამბის მოთელვის საქმეში, როგორც აბრეშუმის დანამატი და ასევე ტყვიის სხვა ნაერთების მისაღებად. ტყვიის ფუძე აცეტატი Pb(CH3COO)2·Pb(OH)2 - თეთრი ფხვნილია, რომელიც ნაკლებ ხსნადია წყალში. გამოიყენება ორგანული ხსნარების გასაუფერულებლად და ანალიზის წინ შაქრის ხსნარების გასაწმენდად.
ტყვიის ბრიკეტები გამოიყენება რადიაციის შესაკავებლად
გამოყენება
ტყვიის ნიტრატი გამოიყენება შერეული მძლავრი ასაფეთქებელი ნივთიერებების საწარმოებლად. ტყვიის აზიდი გამოიყენება, როგორც შედარებით ყველაზე ფართოდ გამოყენებადი დეტონატორი (მაინიცირებელი ასაფეთქებელი ნივთიერება).
ტყვიის პერქლორატი გამოიყენება მძიმე სითხეების მოსამზადებლად (სიმკვრივე 2.6 გ/სმ3), რომელიც გამოიყენება საბადოს ფლოტაციური გამდიდრებისთვის., თუმცა ზოგჯერ მას იყენებენ შერეულ მძლავრ ასაფეთქებელ ნივთიერებებში, როგორც დამჟანგველი.
ტყვიის ფთორიდი PbF2 დამოუკიდებლად, ასევე ბისმუტის, სპილენძის, ვერცხლის ფთორიდებთან ერთად, გამოიყენება როგორც კათოდური მასალა დენის ქიმიურ წყაროებში.
ტყვიის ბისმუტატი PbBiO3, ტყვიის სულფიდი PbS, ტყვიის იოდიდი PbI2 გამოიყენება, როგორც კათოდური მასალა ლითიუმიანი აკუმულატორების ბატარეებში.
ტყვიის ქლორიდი PbCl2 გამოიყენება, როგორც კათოდური მასალა სარეზერვო სისტემის დენის წყაროში.
ტყვიის თეთრა, ფუძე კარბონატი Pb(OH)2·PbCO3 მკვრივი თეთრი ფხვნილი, რომელიც მიიღება ტყვიიდან ჰაერში ნახშირბადის დიოქსიდისა და ძმარმჟავას ზემოქმედების ქვეშ. ტყვიის თეთრას პიგმენტად გამოყენება უკვე არც ისე გავრცელებულია როგორც ადრე, მათი გოგირდწყალბადით H2S დაშლის გამო. ტყვიის თეთრას იყენებენ ასევე საგოზავების საწარმოებლად, ცემენტისა და ტყვიაკარბონატული ქაღალდის ტექნოლოგიაში.
ტყვიის არსენატს Pb3(AsO4)2 და არსენიტს Pb3(AsO3)2 იყენებენ ინსექტიციდების ტექნოლოგიაში მწერების, სოფლის მეურნეობის მავნებლების გასანადგურებლად. ტყვიის ბორატი Pb(BO2)2·H2O, უხსნადი თეთრი ფხვნილი, რომელიც გამოიყენება სურათებისა და ლაქების გასაშრობად, ხოლო სხვა მეტალებთან ერთად, როგორც მინისა და ფაიფურის საფარი. ტყვიის ქლორიდი PbCl2 თეთრი კრისტალური ფხვნილია, რომელიც ხსნადია ცხელ წყალში, სხვა ქლორიდების ხსნარებში და განსაკუთრებით კი ამონიუმის ქლორიდში NH4Cl.
ტყვიის ქრომატი PbCrO4 ცნობილია, როგორც ქრომული ყვითელი საღებარი, რომელიც წარმოადგენს მნიშვნელოვან პიგმენტს საღებავების მოსამზადებლად, ქსოვილებისა და ფაიფურის შესაღებად. მრეწველობაში ქრომატები ძირითადად გამოიყენება ყვითელი პიგმენტების საწარმოებლად.
ტყვიის ნიტრატი Pb(NO3)2 - თეთრი კრისტალური ნივთიერება, რომელიც კარგად იხსნება წყალში. ეს არის შემკვრელი შეზღუდული გამოყენებით. მრეწველობაში მას იყენებენ ასანთის წარმოებაში, ქსოვილების ღებვისა და მოთელვისათვის, რქების შესაღებად და გრავირებისათვის. ტყვიის სულფატი Pb(SO4)2, წყალში უხსნადი თეთრი ფხვნილი, გამოიყენება როგორც პიგმენტი, აკუმულატორებში, ლითოგრაფიაში.
ტყვიის სულფიდი PbS შავი წყალში უხსნადი ფხვნილია, რომელსაც იყენებენ თიხის ჭურჭლის გამოწვისას და ტყვიის იონების აღმოსაჩენად.
ტყვია გამოიყენება მილების, კაბელის სფეროს გასაკეთებლად. ტყვია, როგორც მძიმე მეტალი, იხმარება ჭურვებში და საფანტის ჩამოსასხმელად.
ტყვია გამოიყენება ბროლის წარმოებაში. იყენებდნენ სასტამბო შენადნობების დასამზადებლად, აკუმულატორის ფირფიტების დასამზადებლად, ამზადებენ კონტეინერებს, რომლებიც იყენებენ რადიაქტიური ნივთიერებების შესანახად და გადასატანად, მისგან ამზადებენ ფირფიტებს, რომლებიც იცავენ აქტიურ მეტალებს კოროზიისაგან.
მნიშვნელოვან გამოყენებას პოულობს ტყვიის შენადნობებიც. პიუტერი (კალისა და ტყვიის შენადნობი), რომელიც შეიცავს 85-90 % Sn და 15-10 % Pb, ფორმირდება, იაფია და გამოიყენება საოჯახო ჭურჭლის საწარმოებლად.
სარჩილავი შენადნობი, შემცველობით 67 % Pb და 33 % Sn, გამოიყენება ელექტროტექნიკაში.
ტყვიის შენადნობი სტიბიუმთან გამოიყენება ტყვიისა და ტიპოგფიული შრიფტის წარმოებაში, ხოლო ტყვიის, სტიბიუმის და კალის შენადნობი გამოიყენება ფიგურული ჩამოსხმისა და საკისარისათვის.
ბიოლოგიური როლი
ტოქსიკურობის გამო, ტყვიამ ვერ ჰპოვა ფართო გამოყენება მედიცინაში.
ორგანიზმში მოხვედრისას ტყვია მომწამვლელია ცხოველებისთვის. იგი აზიანებს ნერვულ სისტემას და იწვევს უწესრიგობას ტვინში. მეტისმეტად მაღალი კონცენტრაცია იწვევს ასევე სისხლის მიმოქცევის დარღვევას ძუძუმწოვრებში. ისევე როგორც ვერცხლისწყალი, ტყვიაც ძლიერი ნეიროტოქსინია და აზიანებს როგორც კან-კუნთოვან, ასევე ძვლოვან ქსოვილებს. ტყვიისგან მოწამვლა დოკუმენტირებულია ჯერ კიდევ ძველი რომის, ძველი საბერძნეთისა და ძველი ჩინეთის პერიოდიდან. მოწამვლა, ჩვეულებრივ, ტყვიის შემცველი საკვებისა და წყალის მიღებით ხდება, მაგრამ შესაძლოა ასევე გრუნტის, მტვერისა და ტყვიაზე დაფუძნებული საღებავის შემთხვევითი შესუნთქვითაც მოხდეს.
მას შემდეგ რაც საქართველო გახდა ევროპისა და აზიის დამაკავშირებელი სატრანზიტო ქვეყანა უმწვავესად დადგა ტრასების გასწვრივ აირისა და ნიადაგში ტვიის გავრცელების პრობლემა. საქართველოში მოსახლეობა ძირითადათ გზების სიახლოვეს სახლდებოდა,დღეს იგივე მდგომარეობაა იმ განსხვავებით, რომ გაიზარდა ტრანსპორტის მიძრაობა და საგრძნობლად იმატა ტრანსპორტის გასწვრივ აირისა და ნიადაგში ტყვიის რაოდენობამ ავტოტრანსპორტის გამონაბოლქვის ხარჯზე. მაშინ,როცა უცხოეთში ტრასიდან 500 მეტრი სიახლოვეს მცენარეული საფარების მიუხედავად, კატეგორიულადაა აკრძალული საკვების მოპოვება და საქონლის ძოვება, ჩვენ პირობებში ეს ნორმები დარღვეულია და არავინ იცის თუ რა შედეგებს მოუტანს მოსახლეობას ის მომავალში.
მასალა მომზადებულია www.wikipedia.com -ის მიხედვით
