იერსახე

მეტალური დისპროზიუმი

ძირითადი თვისებები

იერსახე:	მოვერცლისფერო-თეთი
A_r (სტანდარ).:	162.500
A_r (დაყვანლი):	162.50

ელემენტთა პერიოდულობის ცხრილი

ატომური ნომერი:	66
ჯგუფი:	-
პერიოდი:	6
ბლოკი:	f
ელექტრონული კონფიგურაცია:	[Xe] 4f¹⁰ 6s²
ელექტრონები ორბიტალებზე:	2, 8, 18, 28, 8, 2

ფიზიკური თვისებები

აგრეგატ. ფაზა (ნპ)	მყარი
ლღობის ტემპ.,°C	1407
დუღილის ტემპ.°C	2562
სიმკვრივე, გ/სმ³	8.540
კრიტიკული წერტილი:
წვის სითბო:	11.06
აორთლების სითბო:	280
მოლური სითბოთევადობა:	27.7

ატომის თვისებები

ჟანგვითი რიცხვები:	0, +1, +2, +3, +4
ელექტოუარყოფითობა:	1.22
იონიზაცია:	I: 573.0 kJ/mol II: 1130 kJ/mol III: 2200 kJ/mol
ატომური რადიუსი:	178
კოვალენტური რადიუსი:	192±7

სხვა თვისებები

კრისტალური სტრუქტურა:	ჰექსაგნალური
თერმული გაფართოვება:	9.9
თერმული გამტარებლობა:	10.7
ელექტრული წინაღობა:	926
მაგნიტურობა:	პარამაგნიტური
იუნგის მოდული:	61.4
ბალკის მოდული:	40.5

ისტორია

დასახელება:
აღმოჩენა:	ბუაბოდრანი(1886)
პირველი სინთეზი:	ჟოღჟ ურბენი (1905)

დისპროზიუმი

დისპროზიუმი არის ქიმიური ელემენტი, რომლის სიმბოლოა Dy, ხოლო ატომური ნომერი - 66. იგი მიეკუთვნება იშვიათ მიწათა ელემენტების რიგს და წარმოადგენს ვერცხლისებრ, ბრწყინვალე მეტალს.

დისპროზიუმი ბუნებაში არასოდეს გვხვდება თავისუფალი სახით, თუმცა გავრცელებულია სხვადასხვა მინერალში, მაგალითად ქსენოტიმში.

ცნობილია ბუნებრივი დისპროზიუმის შვიდი იზოტოპი, რომელთაგან ყველაზე ფართოდ არის გავრცელებული ¹⁶⁴Dy.

პირველად დისპროზიუმი 1886 წელს აღმოაჩინა პოლ ემილ ლეკოკ დე ბუაბოდრანმა, თუმცა მისი სუფთა სახით გამოყოფა ვერ შეძლო. მეტალური დისპროზიუმის მიღება შესაძლებელი გახდა მხოლოდ იონმიმოცვლითი ტექნიკის განვითარების შემდეგ 1950-იან წლებში.

დისპროზიუმს შედარებით მცირე გამოყენება აქვს. მას ძირითადად მიმართავენ მაშინ, როცა სხვა ელემენტით ჩანაცვლება არ ხერხდება. იგი გამოიყენება ბირთვულ რეაქტორებში მაღალი თერმული ნეიტრონების შთანთქმისათვის.

ხსნადი დისპროზიუმის მარილები მსუბუქად ტოქსიკურია, ხოლო უხსნადი მარილები არატოქსიკურად ითვლება.

მასალა მომზადებულია www.wikipedia.com -ის მიხედვით