ბიოლოგიის ოლიმპიადის პროგრამა

1. ორგანიზმთა მრავალფეროვნება და სისტემატიკა
   • ბიოლოგიური მრავალფეროვნება
   • სისტემატიკა
   • სახეობის კრიტერიუმები
   • სიცოცხლის დომენები: ბაქტერიები, არქეები, ეუკარიოტები
     • სამეფო პროტისტები
     • სამეფო სოკოები
     • სამეფო უმაღლესი მცენარეები
     • სამეფო ცხოველები
     • უჯრედული ბიოლოგია

2. უჯრედული თეორია
   • უჯრედის ქიმიური და მორფოლოგიური ორგანიზაცია
   • უჯრედის სასიცოცხლო ციკლი, მიტოზი
   • მეიოზი
   • ენერგეტიკული და პლასტიკური ცვლა
3. ცხოველთა ანატომია და ფიზიოლოგია
   • ქსოვილი
     • ეპითელური ქსოვილი
     • შემაერთებელი ქსოვილი
     • ნერვული ქსოვილი
     • კუნთოვანი ქსოვილი
   • ჰომეოსტაზი
   • ნერვული სისტემა
     • ნეირონი, ნერვული იმპულსი
     • მოსვენების და მოქმედებს პოტენციალი
     • ნერვული იმპულსის წარმოქმნა და გავრცელება
     • სინაპსი, პოსტსინაპსური პოტენციალი
     • ზურგის ტვინი
     • თავის ტვინი
     • რეფლექსი
     • სენსორული სისტემა
   • ენდოკრინული სისტემა
     • ენდოკრინული ჯირკვლები
     • ჰორმონები და მათი მოქმედების მექანიზმი
   • საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემა
     • ჩონჩხი
     • ჩონჩხის კუნთები
   • სისხლის მიმოქცევის სისტემა
     • გული და სისხლძარღვები
     • სისხლის მიმოქცევის დიდი და მცირე წრე
     • გულის მოქმედების რეგულაცია
   • სუნთქვა
   • საჭმლის მომნელებელი სისტემა
   • იმუნური სისტემა
   • შარდ-სასქესო სისტემა
   • კანის აგებულება და ფუნქციები
4. ევოლუცია
   • პოპულაცია: ევოლუციური პროცესის ელემენტარული ერთეული
   • მუტაცია და ბუნებრივი გადარჩევა
   • სახეობა და სახეობათა წარმოქმნა
   • ადაპტაცია
5. გენეტიკა
   • მემკვიდრული ცვალებადობა
   • მოდიფიკაციური ცვალებადობა
   • გენი, როგორც ცილისა და შესაბამისი ნიშან-თვისების განმსაზღვრელი ერთეული

რესურსები:

1. ნ. კემპბელი, ჯ. რისი – ბიოლოგია, 2009
2. ა. შათირიშვილი - ბიოლოგია, 2011.

1. ორგანიზმთა მრავალფეროვნება და სისტემატიკა

• ბიოლოგიური მრავალფეროვნება
• სისტემატიკა
• სახეობის კრიტერიუმები
• სიცოცხლის დომენები: ბაქტერიები, არქეები, ეუკარიოტები
  • სამეფო პროტისტები
  • სამეფო სოკოები
  • სამეფო უმაღლესი მცენარეები
  • სამეფო ცხოველები

1. უჯრედული ბიოლოგია

• 1. უჯრედული თეორია
• 2. უჯრედის ქიმიური ორგანიზაცია
• 3. უჯრედის მორფოლოგიური ორგანიზაცია
• 4. უჯრედის სასიცოცხლო ციკლი, მიტოზი
• 5. მემბრანული ტრანსპორტი
• 6. უჯრედული კომუნიკაცია
• 7. აპოპტოზი, ნეკროზი
• 8. სიმსივნური უჯრედი
• 9. ღეროვანი უჯრედები

1. მეტაბოლიზმი

• 1. ენერგეტიკული და პლასტიკური ცვლა
• 2. გლიკოლიზი
• 3. ლიმონმჟავას ციკლი
• 4. ჟანგვითი ფოსფორილირება
• 5. ანაერობული გლიკოლიზი
• 6. ფოტოსინთეზი

1. ორგანიზმთა გამრავლება და განვითარების ბიოლოგია

• 1. უსქესო გამრავლება
• 2. სქესობრივი გამრავლება
• 3. სასქესო უჯრედების ჩამოყალიბება ცხოველებში
• 4. მეიოზი
• 5. განაყოფიერება ცხოველებში
• 6. სასქესო უჯრედების ჩამოყალიბება და ორმაგი განაყოფიერება ყვავილოვან მცენარეებში
• 7. სექსობრივი გამრავლების არარეგულარული ტიპები (პართენოგენეზი, ანდროგენეზი, გინოგენეზი)
• 8. ონტოგენეზი ემბრიონული განვითარების ეტაპები ცხოველებში
• 9. პოსტემბრიონული განვითარება ცხოველებში
• 10. ორგანიზმის სასიცოცხლო ციკლი

1. გენეტიკა

• 1. მემკვიდრულობის კანონზომიერებები და მემკვიდრეობის პრინციპები
• 2. მენდელის მიერ დადგენილი კანონზომიერებები
• 3. მონოჰიბრიდული შეჯვარება
• 4. პირველი თაობის ჰიბრიდთა ერთგვარობის კანონი
• 5. დათიშვის კანონი
• 6. ალელიზმი
• 7. ფენოტიპი და გენოტიპი
• 8. გამაანალიზებელი შეჯვარება
• 9. ალელურ გენთა ურთიერთქმედების ფორმები
• 10. მრავლობითი ალელიზმი
• 11. დიჰიბრიდული შეჯვარება
• 12. არაალელურ გენთა ურთიერთქმედება (კომპლემენტურობა, ეპისტაზი, პოლიმერია, პლეიოტროპიზმი)
• 13. მემკვიდრეობის ქრომოსომული თეორია
• 14. სქესის განსაზღვრის ქრომოსომული მექანიზმი
• 15. სქესთან შეჭიდულობა
• 16. სქესის გავლენა გენის ექსპრესიაზე
• 17. გენთა შეჭიდულობა და კროსინგოვერი
• 18. ციტოპლაზმური მემკვიდრეობა
• 19. კომბინაციური და მუტაციური ცვალებადობა
• 20. გენური, ქრომოსომული და გენომური მუტაციები
• 21. რეპლიკაცია, ტრანსკრიპცია, ტრანსლაცია
• 22. გენის ექსპრესიის რეგულაცია პროკარიოტებსა და ეუკარიოტებში
• 23. რეპარაცია
• 24. ეპიგენეტიკური რეგულაცია
• 25. ბაქტერიების ტრანსფორმაცია, ტრანსდუქცია და კონიუგაცია
• 26. ვირუსების ტიპები, სტრუქტურა, სასიცოცხლო ციკლი
• 27. გენური ინჟინერია
• 28. ადამიანის გენეტიკა და გენეტიკური დაავადებები
• 29. კარიოტიპი და საგვარტომო ნუსხა
• 30. პოპულაციური გენეტიკა

1. ცხოველთა ანატომია და ფიზიოლოგია

• 1. ქსოვილთა ტიპები: ეპითელური, კუნთოვანი, შემაერთებელი, ნერვული
• 2. ჰომეოსტაზი
• 3. ნერვული სისტემა
  • ნეირონი, ნერვული იმპულსი
  • მოსვენების და მოქმედებს პოტენციალი
  • ნერვული იმპულსის წარმოქმნა და გავრცელება
  • სინაპსი, პოსტსინაპსური პოტენციალი
  • ზურგის ტვინი
  • თავის ტვინი
  • რეფლექსი
  • სენსორული სისტემა
• 4. ენდოკრინული სისტემა
  • ენდოკრინული ჯირკვლები
  • ჰორმონები და მათი მოქმედების მექანიზმი
• 5. საყრდენ-მამოძრავებელი სისტემა
  • ჩონჩხი
  • ჩონჩხის კუნთები
• 6. სისხლის მიმოქცევის სისტემა
  • გული და სისხლძარღვები
  • სისხლის მიმოქცევის დიდი და მცირე წრე
  • გულის მოქმედების რეგულაცია
• 7. სუნთქვა
• 8. საჭმლის მომნელებელი სისტემა
• 9. იმუნური სისტემა
• 10. შარდ-სასქესო სისტემა
• 11. კანის აგებულება და ფუნქციები

1. მცენარეთა ანატომია და ფიზიოლოგია

• 1. მცენარეული უჯრედი და ქსოვილები
• 2. მცენარის ორგანოები
• 3. მცენარის ზრდა და განვითარება
• 4. ფოტოსინთეზი და ფოტოსუნთქვა
• 5. წყლისა და საკვები ნივთიერებების ტრანსპორტი
• 6. ფიტოჰორმონები და სიგნალის გადაცემა
• 7. მცენარეთა განაყოფიერება და გამრავლება
• 8. ეკოლოგიური ფაქტორების გავლენა მცენარეზე

1. ეკოლოგია

• 1. აბიოტური და ბიოტური ფაქტორები
• 2. პოპულაციის ეკოლოგია
• 3. ეკოსისტემა
• 4. ენერგიისა და ნივთიერებების გადაცემა ეკოსისტემაში (ეკოლოგიური პირამიდები)
• 5. კვებითი ქსელი
• 6. ბიოტური კავშირების ფორმები
• 7. ბიოსფერო

1. ევოლუცია

• 1. მიკროევოლუციის კანონზომიერებები
• 2. მიკროევოლუციის მამოძრავებელი ფაქტორები
  • მუტაციური პროცესი
  • გენთა დრეიფი
  • გენთა ნაკადი
  • იზოლაცია
• 3. პოპულაცია: ევოლუციური პროცესის ელემენტარული ერთეული
• 4. ბუნებრივი გადარჩევა: მამოძრავებელი, მასტაბილიზებელი, დიზრუპტული და სქესობრივი გადარჩევა
• 5. ადაპტაცია
• 6. სახეობათა წარმოქმნა
• 7. შედარებითი ანატომია
• 8. ევოლუციის მიმართულებები: ალოგენეზი, აროგენეზი, კატაგენეზი
• 9. ევოლუციის კანონზომიერებები: დივერგენცია, კონვერგენცია, პარალელიზმი

რესურსები:

1. ნ. კემპბელი, ჯ. რისი – ბიოლოგია, 2009
2. ა. შათირიშვილი - ბიოლოგია, 2011.