ცეზიუმი

ცეზიუმი (ლათ. Caesium ცისფერი) წარმოადგენს ქიმიური ელემენტს, რომლის სიმბოლოა Cs, ხოლო ატომური ნომერი 55. ის არის დ.ი მენდელეევის პერიოდულობის სისტემის მეექვსე პერიოდის პირველი ჯგუფის მთავარი ქვეჯგუფის ელემენტი. მარტივი ნივთიერება ცეზიუმი (CAS- სარეგისტრაციო ნომერი: 7440-46-2) რბილი ტუტე მეტალია მოვერცხლისფრო-ყვითელი ფერის. ჟანგვის ხარისხი +1, ბუნებრივი იზოტოპის მასური რიცხვი 133.

ისტორია

ცეზიუმი პირველი ელემენტია, რომელიც აღმოჩენილ იქნა სპექტრული ანალიზის მეთოდით 1860 წელს გერმანიაში, გუსტავ კირხჰოფისა და რობერტ ბუნზენის მიერ, მინერალების ანალიზის დროს. სახელწოდება "ცეზიუმი" მიიღო სპექტრის ლურჯი ფერის შესატყვისად. მეტალური ცეზიუმი 1882 წელს მიიღო სეტობერგმა ცეზიუმისა და ბარიუმის ნალღობის ელექტროლიზით. ბუნებაში ცეზიუმი გვხვდება ძლიერ განბნეული ელემენტის სახით. დედამიწის ქერქში მისი რაოდენობა არ აღემატება 1.0.10-3 წონით პროცენტს. მცირე რაოდენობით მას პოულობენ კალიუმისა და რადიუმის შემცველ სილაკატებში და ალუმოსილიკატებში.

ბუნებაში არსებობა

ცეზიუმის შემცველი მინერალები Cs₄ Al₄Si₉O₂₆ × H₂O - პოლუციტი მოიპოვება იტალიაში, აფრიკაში, რუსეთში, აშშ-ში და სხვა.

მას შეიცავს ასევე მინერალი ლეპიდოლიტი, ამაზონიტი და სხვა.

მიღება

ელემენტური ცეზიუმის მისაღებად პოლუციტს ამუშავებენ ფტორწყალბადმჟავათი ადუღებენ, ტუტე ლითონები (K,Rb,Cs) გადადიან ხსნადი მარილების - ფტორიდის მდგომარეობაში, მიღებულ ნარევს უმატებენ (NH₄)₂CO₃ და ნარევს გამოწვავენ. ნალღობში რჩება Cs ₂CO₃, რომელიც მინარევის სახით შეიცავს K₂CO₃ და Rb₂CO₃. მათი ერთმანეთისაგან დასაცილებლად მასას გახსნიან სპირტში, რომელიც ხსნის მხოლოდ Cs ₂CO₃, აორთქლებენ და მიიღებენ ცეზიუმის კარბონატს, რომელიც შეიძლება გადაყვანილ იქნეს ნებისმიერი მარილის მდგომარეობაში. ცეზიუმის მისაღებად მის ნაერთებს: ოქსიდს, ჰიდროქსიდს, ქლორიდს, ბრომიდს აღადგენენ ძლიერი აღმდგენელებით ან კიდევ ახდენენ მისი მარილის (ქლორიდის)ნალღობის ელექტროლიზს

2CsCl+Ca=2Cs+CaCl₂

2CsOH+2Mg=2Cs+2MgO+H₂ (900°C)

Cs₂CO₃+2Mg=2Cs+2MgO+CO

აღდგენას აწარმოებენ ფოლადის მილში.

მეტალური ცეზიუმის ფიზიკურ-ქიმიური თვისებები

ის თეთრი ფერის ცენტრირებული კუბური მესერის მქონე ნივთიერებაა, d=1.87გ/სმ³, ტუტე მეტელებიდან ყველაზე რბილი ლითონია, t = 28.45°C. სუსტად პარამაგნიტურია, მასზე სინათლის მოქმედებით გამიოყოფა ელექტრონების ნაკადი. ცნობილია ცეზიუმის შენადნობები ნატრიუმთან, კალიუმთან, რუბიდიუმთან, ანთიმონთან და სხვა მეტალებთან. ცეზიუმი ყველა ელემენტზე ელექტროდადებითი ელემენტია. ის ძალიან ადვილად უერთდება ჟანგბადს, ამიტომაც მას ინახავენ ვაკუუმირებული მინის მილებში. ჰაერში ცეზიუმი აალებით იწვის, ის ადვილად უერთდება ჰალოგენებს, ფოსფორს, გოგირდს და სხვა ელემენტებს. აღსანიშნავია, რომ ცეზიუმის ორთქლი 300° ტემპერატურაზე მინიდან აძევებს ელემენტ სილიციუმს თავისუფალ მდგომარეობაში. ის ენერგიულად შლის წყალს.

ქიმიური ნაერთები

ცეზიუმის ჰიდრიდი CsH- მიიღება წყალბადის ატმოსფეროში ცეზიუმის 400°C-მდე გახურებისას, ის მიიღება Cs₂O-ის ზედაპირზე წყალბადის ნაკადის გატარებით 150°C-ზე.

Cs₂O+2H₂ = 2CsH + H₂O

CsH - თეთრი ფერის კრისტალური კუბური ფორმის ნივთიერებაა.

ცეზიუმის ოქსიდი მიიღება მშრალი ჟანგბადის მოქმედებით მეტალურ ცეზიუმთან

Cs+1/2O₂ = Cs₂O + 82.1 კკალ/მოლი

Cs₂O - მეწამური ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, 250°C-ზე შავი ფერისაა, ხოლო 180°C-ზე ყვითელია. Cs₂O-გაცხელებით იშლება, მიიღება მეტალური ცეზიუმი და მისი ზეჟანგი:

2Cs₂O = Cs₂O₂+2Cs

ცეზიუმის ზეჟანგი Cs₂O₂ - მიიღება ცეზიუმის ამიაკხსნარში მშრალი ჟანგბადის გატარებით.

ცეზიუმის მეტზეჟანგი CsO₂ ან Cs₂O₄ მიიღება მეტალური ცეზიუმის ჭარბი რაოდებიბით მშრალ ჟანგბადში გაცხელებით. CsO₂ ყვითელი ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, d=3.7 გ/სმ³. tლღ = 512°C. ძლიერი მჟანგავია.

ცეზიუმის ჰიდროქსიდი CsOH მიიღება ცეზიუმის სულფატის ხსნარზე ბარიუმის ჰიდრიქსიდით მოქმედებისას:

Cs₂SO₄ + Ba(OH)₂ = BaSO₄ + 2CsOH

ღებულობენ აგრეთვე ცეზიუმის კარბონატის კონცენტრირებული ხსნარის ელექტროლიზით, სადაც კათოდად გამოყენებულია ვერცხლისწყლის ელექტროდი, ხოლო ანოდად პლატინის ელექტროდი, ან კიდევ ცეზიუმის ქლორიდის კონცენტრირებული ხსნარის ელექტროლიზით, სადაც კათოდად გამოყენებულია ვერცხლისწყლის ელექტროდი, ანოდად კი-გრაფიტი. ცეზიუმის ჰიდროქსიდის წყალხსნარის 400°C-მდე ვაკუუმში აორთქლებით მიიღება უწყლო CsOH, რომელიც თეთრი ფერის ძლიერი ჰიგროსკოპიული ნივთიერებაა. მისი d=3.65გ/სმ³, tლღ=272.3°C, ქროლდება დაუშლელად. ყველაზე ძლიერი ტუტეა, მჟავეებთან მოქმედებით მიიღება შესატყვისი მარილები.

ცეზიუმის ფტორიდი CsF - მიიღება ცეზიუმის ქლორიდზე ამონიუმის ფტორიდის მოქმედებით, ნეიტრალიზაციის რეაქციით, ელემენტური ცეზიუმის ფტორთან მოქმედებით და სხვა.

CsF კუბური მესერის მქონე თეთრი ნივთიერებაა, იონთაშორისი მანძილი r = 3.1A, d=3.59გ/სმ3, tლღ = 684°C, tდუღ=1251°C, კარგად იხსნება წყალში და ცუდად სპირტში.

ცეზიუმის ქლორიდი CsCl - ბუნებაში გვხვდება კალიუმისა და რუბიდიუმის მარილებთან ერთად, მიიღება მარილების მიღების მრავალი ხერხით. ის უფრო კუბური მესერით ხასიათდება. რიგი მეტალების ქლორიდებთან წარმოქმნის ძნელად ხსნად ორმაგ და კომპლექსურ მარილებს, CsSbCl₄, Cs₂[PtCl₆]. ამ თვისებების გამო მას იყენებენ ამ ელემენტების მიკროანალიზური მეთოდით განსაზღვრისათვის, გარდა ამისა, ის გამოიყენება მეტალური ცეზიუმის მისაღებად.

ცეზიუმის ბრომიდი CsBr - წარმოადგენს ხსნად, კუბური ფორმის კრისტალებს. ცნობილია ცეზიუმის პოლიბრომიდი СsBr₃ და CsBr₅.

ცეზიუმის იოდიდი CsI - ღებულობენ რეაქციით:

Cs₂CO₃ + 2HI = 2CsI + CO₂ + H₂O

ცნობილია ცეზიუმის პოლიოდიდები და შერეული ჰალოგენნაერთები. CsI3, CsI₅. CsICl₂ და CsICl₄ ჟოლოს ფერის კრისტალებია.

ცეზიუმის სულფიდი Cs₂S - ღებულობენ ცეზიუმის სულფატის აღდგენით. ის მიიღება აგრეთვე ცეზიუმის ჭარბი რაოდენობით გოგირდთან გაცხელებით:

2Cs+S = Cs₂S + 87კკალ/მოლი

Cs₂S თეთრი ფერის კრისტალური ნივთიერებაა, გადაიდნება დაუშლელად, ცნობილია ცეზიუმის პლისულფიდები, როგორიცაა: Cs₂S₂, Cs₂S₃, Cs₂S₄ და Cs₂S₅. პოლისულფიდები შეფერილია ყვითლად, იასამნისა და წითელ ფერებად.

ცეზიუმის სულფატი Cs₂SO₄ - მიიღება ნეიტრალიზაციისა და სხვა რეაქციებით:

2CsOH + H₂SO₄ = Cs₂SO₄ + 2H₂O

Cs₂SO₄-კარგად იხსნება წყალში და სპირტში. მისი სიმკვრივე d=4.24გ/სმ³, tლღ = 1010°C, ცნობილია ცეზიუმის მჟავასულფატი CsHSO₄. ის კრისტალური ნივთიერებაა d=3.35გ/სმ³, tლღ = 150-200°C.

გამოყენება

ფოტოელემენტები

ელექტრონის უკიდურესად დაბალ გამოსვლის მუშაობის გამო, ცეზიუმი გამოიყენება მაღალმგრძნობიარე და დაბალინერციული ფოტოელექტრონული ხელსაწყოების - ფოტოელემენტების წარმოებისათვის. ფოტოელემენტებში ცეზიუმი გამოიყენება შენადნობის სახით: კალციუმთან, ბარიუმთან, ალუმინთან ან ვერცხლთან. ასეთი ფოტოელემენტები ფართო დიაპაზონის ტალღებზე მუშაობენ: გრძელი ულტრაიისფერიდან, მოკლე ინფრაწითელამდე, ელექტრომაგნიტური გამოსხივებაში.

დამუხტული ნაწილაკების მრიცხველი

ცეზიუმის იოდიდი მონოკრისტალის სახით, წარმოადგენს მეტად მგრძნობიარე და მნიშვნელოვან ელემენტს გამოსხივების რეგისტრაციის დარგში (ამისათვის ის აქტივირდება თალიუმით). ნაწილაკების დეტექტორები მასზე დაყრდნობით გამოიყენება ატომურ ტექნიკაში, გეოლოგიაში, მედიცინაში, კოსმოსში. მაგალითად მარსის ზედაპირის ელემენტური შემადგენლობის განსაზღვრა მოხდა გამა სპექტომეტრის მიერ CsI (Tl) საფუძველზე, რომელიც კოსმოსურ ორბიტალურ აპარატზე «Марс-5»-ზეა დამონტაჟებული.

ოპტიკა

ცეზიუმის ბრომიდი და იოდიდი გამოიყენება როგორც ოპტიკური საშუალება, სპეციალუს ოპტიკაში — ინფრაწითელ ხელსაწყოებში, სათვალეებში და ღამის ხედვის ბინოკლებში, სამიზნეში, ტექნიკისა და ცოცხალი ძალის აღმოჩენისთვის (კოსმოსიდანაც კი).

სინათლის წყაროები

ელექტროტექნიკაში ცეზიუმისაგან ამზადებენ ნათურის მილაკებს, სადაც ცირკონიუმისა და კალის ნაერთის სახითაა (მეტაცირკონატები და ცეზიუმის ორთოსტანატი). ასევე მეტალოჰალოდენურ ნათურებში.

კატალიზატორი

ცეზიუმი ფართოდ გამოიყენება ქიმიაში როგორც კატალიზატორი (ორგანული და არაორგანული სინთეზი). გამოიყენება ამიაკის, გოგირდმჟავას ბუთილის სპირტის, ჭიანჭველმჟავას მისაღებად. დიდი მნიშვნელობა აქვს რუთენიუმ-ცეზიუმ-ნახშირბადიან კატალიზატორს. მთელ რიგ კატალიზატორებში ის რუბიდიუმთან ერთად გამოიყენება.

დენის ქიმიური წყარო

ცეზიუმის საფუძველზეა შექმნილი მაღალეფექტური მყარი ელექტროლიტი აკუმულატორებისათვის (ცეზიუმის ალუმინატი).

იზოტოპი

ბუნებრივი ცეზიუმი - მონონუკლიდური ელემენტია, რომელიც შედგება მხოლოდ ერთი სტაბილური იზოტოპისაგან ¹³³Cs. გამოიყენება ატომურ საათებში. დღეს უკვე ცნობილია ცეზიუმის 39 ხელოვნური რადიოაქტიური იზოტოპი მასური რიცხვით 112-დან 151-მდე. ცეზიუმის ყველაზე სიცოცხლისუნარიანი, ხელოვნური რადიოაქტიური ნუკლიდია ¹³⁵Cs ნახევარდაშლის პერიოდით t₁/₂ სადღაც 2.3 მილიონი წელი. სხვა ასევე შედარებით სიცოცხლისუნარიანი იზოტოპია ¹³⁷Cs (t₁/₂=30.17 წელი). გამოიყენება გამა-დეფექტოსკოპიაში, საზომ ტექნიკაში და საკვების სტერილიზაციის დროს, ასევე მედიცინის პრეპარატებისა და წამლების სტერილიზაციის დროსაც. ავქმედებიანი სიმსივნეების მკურნალობისათვის. ეს ორივე სიცოცხლისუნარიანი რადიონუკლიდი წარმოადგენენ ბირთვული დაშლის პროდუქტებს.

მედიცინა

ცეზიუმის საფუძველზე შექმნილია სამკურნალო საშუალებები წყლულების, დიფთერიის, შეზოფრენიის სამკურნალოდ.

ენერგრტიკა და კოსმოსი

ცეზიუმის პლაზმა წარმოადგენს უმნიშვნელოვანეს და აუცილებელ კომპონენტს МГД-გენერატორებში, მაღალი მ.ქ.კ. 65-70 %. ცეზიუმის იონიზირებული წყვილები საუკეთესო მუშა სხეულებია იონურ ძრავებში -კოსმოსში. ცეზიუმისა და ბარიუმის შენადნობი საუკეთესოა ყველა ცნობილ მატერიებს შორის.

ელექტროდების წარმოება

ფართოდ გამოიყენება ვოლფრამთან ერთად მძლავრი ნათურების ელექტროდების და ალუმინის, მაგნიუმის, ტიტანის, უჟანგავი ფოლადის შედუღებებისათის გამოსაყენებელ ელექტროდებში.

• ცეზიუმი გამოიყენება მეტალურგიაში მაგნიუმის კოროზიისა და სიმტკიცის ასამაღლებლად.
• ლაზერების წარმოებაში.
• თერმოელექტრონულ ნაერთებში
• მიკროელექტრონიკის ოპტიკურ მეტერიებში
• პიეზოელექტრულ მაერთებში
• ატომურ-წყალბადურ ენერგეტიკაში
• მფრინავი საშუალებების დასაცავად

მისი რეაქტივები გამოიყენება რაოდენობრივ მიკროანალიზში, ინდიუმის Cs[JnCl₆], ტყვიის Cs₂Pb[Cu(NO₂)₆], ბისმუტის Cs₂BiCl₅ × 2H₂O და მეტალების რაოდენობრივი განსაზღვრისას.

ბიოლოგიური როლი

ცეზიუმი და რუბიდიუმი მიეკუთვნება ნაკლებადშესწავლილ მიკროელემენტებს. ეს ელემენტები იმყოფებიან გარემოში და ორგანიზმში ხვდებიან სხვადასხვა გზით, ძირითადა კი საკვებიდან. დადგენილია მათი ორგანიზმში მუდმივად არსებობა. თუმცა, აქამდე ეს ელემენტები არ ითვლება ბიოტიკურად.

ცეზიუმი და რუბიდიუმი ნაპოვნია ყველა გამოკვლეული ძუძუმწოვრებისა და ადამიანის ორგანოებში. საკვებიდან ორგანიზმში მოხვედრის შემდეგ, ისინი სწრაფად შეიწოვება კუჭ-ნაწლავიდან სისხლში. საშუალოდ, სისხლში რუბიდიუმის შემცველობა შეადგენს 2.3 – 2.7მგ/ლ, თუმცა მისი კონცენტრაცია ერითროციტებში თითქმის სამჯერ მეტია, ვიდრე პლაზმაში.

ცეზიუმი და რუბიდიუმი საკმაოდ თანაბრად ნაწილდება ორგანოებსა და ქსოვილებში, თუმცა რუბიდიუმი ძირითადად გროვდება კუნთებში, ხოლო ცეზიუმი ხვდება ნაწლავებში და ხელახლა რეაბსორბირდება მის დამავალ განყოფილებებში.

ცნობილია რუბიდიუმისა და ცეზიუმის როლი ფიზიოლოგიურ პროცესებში. დღეს უკვე დადგენილია ამ ელემენტების მასტიმულირებელი გავლენა სისხლის მიმოქცევის ფუნქციაში და მათი მარილების გამოყენების ეფექტურობა სხვადასხვა სახის ჰიპოტონიის წარმოშობის დროს. აქედან გამომდინარე, ცეზიუმის მარილები ჯერ კიდევ 1888 წელს, პირველად იქნა გამოყენებული ს. ს. ბოტკინის მიერ, გულ-სისხლძაეღვთა სისტემის ფუნქციის დარღვევის დროს. ი. პ. პავლოვის ლაბორატორიაში ს. ს. ბოტკინის მიერ დადგენილ იქნა, რომ რუბიდიუმისა და ცეზიუმის ქლორიდები იწვევნ არტერიული წნევის მომატებას ხანგრძლივი დროის განმავლობაში, ასეთი ქმედება კი ძირითადად განპირობებულია გულ- სისხლძარღვთა სისტემის გაძლიერებული მუშაობით და პერიფერიულ სისხლძარღვთა შევიწროებით.

დადგენილია, რომ რუბიდიუმისა და ცეზიუმის მარილების ადრენომაბლოკირებელი და სიმპატომიმეტრიული ზემოქმედება ცენტრალურ და პერიფერიულ ადრენორეაქტიულ სტრუქტურებზე, რომელიც განსაკუთრებით მკვეთრად არის გამოხატული სიმპათიკური ცენტრალური ნერვული სისტემის განყოფილების ტონუსის დათრგუნვისა და კატეხოლამინის დეფიციტის დროს. ამ მეტალების მარილებისათვის ძირითადად დამახასიათებელია b-ადრენომასტიმულირებელი ეფექტი.

რუბიდიუმისა და ცეზიუმის მარილები გავლენას ახდენენ იმუნობიოლოგიური რეზისტენტულობის სპეციფიკურ მაჩვენებელზე - ისინი ისინი იწვევს კომპლემენტის ტიტრის, ლიზოციმის აქტიურობას და ლეიკოციდების ფაგოციტურ აქტივობის მნიშვნელოვნად გაზრდას.არსებობს მითითება იმაზე, რომ რუბიდიუმისა და ცეზიუმის მარილები ასრულებენ მასტიმულირებელ გავლენას სისხლმბადი ორგანოების ფუნქციაზე. მათი მიკრორაოდენობა იწვევს სტიმულირებას ერითრო- და ლეიკოპოაზისების (20-25%-ით), მნიშვნელოვნად ამაღლებენ ერითროციტების რეზისტენტულობას, ზრდიან მათში ჰემოგლობინის შემცველობას.

რუბიდიუმის ქლორიდი და ცეზიუმის ქლორიდი მონაწილეობენ გაზის მიმოცვლაში, ჟანგვითი ფერმენტების საქმიანობის გააქტიურებით, ამ ელემენტების მარილები ზრდიან ორგანიზმის მდგრადობას ჰიპოქსიის მიმართ.

ცეზიუმი ცოცხალ ორგანიზმში

ცეზიუმი ცოცხალ ორგანიზმებში - მუდმივი ქიმიური მიკროელემენტია მცენარეებსა და ცოცხალ ორგანიზმებში. მაგალითად, ზღვის წყალმცენარეები შეიცავენ 0.01 – 0.1მგ 1 გრ მშრალ ნივთიერებაზე, ხოლო ხმელეთის მცენარეები - 0.05 – 0.2მგ. ცხოველები ღებულობენ ცეზიუმს წყლიდან და საკვებიდან. ფეხსახსრიანების ორგანიზმში დაახლოებით 0.067 – 0.503მგ/გ ცეზიუმია (ფეხსახსრიანები, ყველაზე მაღალგანვითარებულ და მრავალრიცხოვან უხერხემლო ცხოველთა ტიპი. აერთიანებს 1.5 მილიონამდე წყლის, ხმელეთისა და პარაზიტულ სახეობას, რომელთაც აქვთ დასეგმენტებული სხეული და დასახსრული კიდურები), ქვეწარმავლებში - 0.04, ძუძუმწოვრებში - 0.05. მთავარი საქმე ცეზიუმისა ძუძუმწოვრებში - კუნთები, გული, ღვიძლი; სისხლში 2.8მგ/ლ შედარებით მცირედტოქსიკურია, მისი ბიოლოგიური როლი მცენარეებისა და ცხოველების ორგანიზმში ბოლომდე არ არის შესწავლილი.

ცეზიუმი-137 - ცეზიუმის რადიოაქტიური იზოტოპია, რომელიც ასხივებს ბეტა გამოსხივებას და გამა-კვანტებს და არის ერთ-ერთი ძირითადი კომპონენტი ბიოსფეროს რადიოაქტიური დაბინძურების. შედის რადიოაქტიურ გამონატყორცნში, რადიოაქტიურ ნარჩენში, ქარხნის ნარჩენებში, რომლებიც გადაამუშავებდნენ ატომური ელექტროსადგურის ნარჩენებს. არის მცენარეებში, ადამიანისა და ცხოველების ორგანიზმში. Cs-137 დაგროვების კოეფიციენტი შედარებით მაღალია მტკნარი წყლის წყალმცენარეებში და არქტიკულ ხმელეთის მცენარეებში, განსაკუთრებით სირსველებში (ლიქენი). ცხოველების ორგანიზმებში Cs-137 გროვდება კუნთებში და ღვიძლში. დაგროვების ყველაზე მაღალი კოეფიციენტი არის აღმოჩენილი ჩრდილოეთის ირმებში და ჩრდილოეთ ამერიკის წყლის ფრინველებში. გროვდება ასევე სოკოებში.

მაღალტემპერატურული ზეგამტარობა

არცთუ ისე დიდი ხნის წინათ აღმოჩენილ იქნა, რომ ცეზიუმის გრაფიტში ჩანერგვის პროდუქტებს (ფულერიდები) გააჩნიათ მაღალტემპერატურული ზეგამტარული თვისებები და მიმდინარეობს მათი აქტიური შესწავლა.

ლაზერების წარმოება

უკანასკნელ წლებში ცეზიუმს ასევე აქტიურად სწავლობენ, როგორ მუშა სხეული და გამოსხივების არე, ისეთი ლაზერების შესაქმნელად, რომელტაც გააჩნიათ პიკური სიმძლავრის რეკორდული მაჩვენებლები, როგორც უწყვეტ ისე მუშაობის იმპულსურ რეჟიმში. გარკვეულწილად ეს ინტერესი და უზარმაზარი ინვესტიცია მიმართულია ლაზერების შესაქმნელად შეიარაღებისათვის და თერმობირთვული ენერგიის მიღების სფეროში. მიუხედავად ინტერესისა და კაპიტალდაბანდებებისა ეს ინფორმაცია დახურულია პრესსათვის (რომელიც განპირობებულია კონკურენტუნარიანობით, ტექნოლოგიურად განვითარებილი ქვეყნების მიმართ, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან ამ მიმართულებით ).

საინტერესო ფაქტი

ცეზიუმი არის ყველაზე რბილი მეტალი ოთახის ტემპერატურაზე. ისევე, როგორც გალიუმი მისი გალღობა შესაძლებელია ხელში (თუმცა ბუნებრივია, ეს შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ თუ ცეზიუმი მოთავსებულია დალუქულ მინის ამპულაში )

მასალა მომზადებულია www.wikipedia.com -ის მიხედვით